MOO's zijn zeer krachtige – want volledig tekst gebaseerde – virtual realities. Je ontmoet er mensen, speelt of werkt en je kunt er je eigen ruimte inrichten. Die ruimte richt je in door ze te beschrijven en door het gedrag van elementen in die ruimtes te programmeren. De suggestie van de tekst is sterk, zo sterk als de tekst van een goed boek kan zijn. Het visualiseren van die ruimten is dus eigenlijk onzin.
Maar we konden het niet laten. De kamers die mensen voor zichzelf inrichten in MOO's op het net zijn voorbeelden van de onwikkeling van een radicaal nieuwe notie van thuis.
Thuis is de afgelopen honderd jaar sterk aan verandering onderhevig. Het huis als thuis voor de laat-moderne kern-familie bereikte zijn uitgerijpte, definitieve vorm. Een betrouwbare, uitgekiende oplossing. Voldoende gestandaardiseerd om in grote hoeveelheden te produceren en om te kunnen afspreken dat iedereen er recht op heeft. Iedereen weet waar 'ie hoort. Thuis!
Alle huizen werden aangesloten op netwerken: Wegen, Gas, Electriciteit, Riool, Post, Stadsverwarming, Metro, Vuilnisophaaldienst. Moderne ondersteunende netwerken die van het huis een veilige, comfortabele en praktische plek maken.
Bijna tegelijkertijd is het huis aangesloten op de netwerken van de media. Telefoon, Radio, Televisie, en Computernetwerken maken van thuis een nog effectievere uitvalsbasis. Ze doorbreken echter ook de veilige muren van thuis op een zeer radicale manier. Media hebben dat natuurlijk altijd gedaan. Wie zich verliest in een boek teleport uit z'n fysieke omgeving. Kranten, radio en televisie hebben die zelfde eigenschap. Het zijn vensters op andere werelden. Vaak zo absorberend dat de venstermetafoor niet meer van toepassing is. Men raakt mentaal aangesloten op de mediaruimte en het bewustzijn van het eigen lichaam en thuis wordt tijdelijk opgeheven. We zijn gewend meestal een paar kanalen naar de mediaruimte tegelijk open te hebben. Krant lezen met de tv aan, Genieten van een boek terwijl je een cd draait. Of we mengen thuis met media: eten bij de televisie, stofzuigen met de radio aan, vrijen met muziek.
De telefoon is een ander geval, hier worden we niet volledig overgeplaats naar mediaruimte. We hebben er contact mee. We spreken tot afwezige anderen. En, in tegenstelling tot bij het gebed (zie het volgende nummer van Mediamatic), we krijgen duidelijk hoorbaar antwoord! De ander spreekt ook tot ons en wij voelen ons op ons beurt verplicht te antwoorden. Telefoon is meer engagerend dan andere media, en niet zo makkelijk te combineren met radio of televisie. We zijn er zelf bij. Als de telefoon gaat is het voor ons (meestal) en we hebben een eigen plek in het telefoonnet. Daar weet men ons te vinden. Die plek correspondeert met thuis. Als ik de telefoon niet opneem is de conclusie aan het ander eind van de lijn: Hij is niet thuis. Of, sterker nog: Hij is er niet. Ook veel antwoordapparaten beweren dat hun eigenaar niet thuis is. Thuis is mijn eind van de telefoonlijn.
We raken inmiddels meer en meer aangesloten op met de telefoon vergelijkbare, interactieve netten. Ik heb inmiddels naast mijn telefoonnummer ook een e-mail adres, en een home-page op het Web. en een kamer in een MOO. In de MOO is het nog het sterkst. Als ik er niet ben en iemand komt bij me langs dan lijk ik er toch gewoon te zijn. Het systeem zegt:// Willem is asleep.//
Het verschil tussen de oude massamedia en de nieuwe many-to-many netwerken is dat het er toe doet of een individuele deelnemer bestaat. De gebruikers vormen meer en meer hun eigen virtuele plek. Een electronisch thuis dat ons oude thuis aanvult: het is een plek die zeer nauw met onze identiteit verbonden is. Een plek waar we te vinden zijn en vanwaaruit we opereren. Een plek die we zelf inrichten, waar we bezoek ontvangen en waar we onze electronische bezittingen verzamelen.
Op de laatste Doors of Perception conferentie verklaarden meerdere sprekers vanaf het podium dat hun schootcomputer hun enige thuis is. De huidige laptops zijn misschien de plaggenhutten van cyberspace: dat soort avant-gardistische opmerkingen zijn voorlopig alleen nog te verwachten van speelgoedgeile telenomaden. Maar voor Mediamatic was er aanleiding genoeg om in dit nummer het thema thuis te onderzoeken.
