Gekleurde Beelden

Palestina gefotografeerd door The American Colony Photographers 1898-1931

22 dec 2008
22 feb 2009

In 1926 en 1931 maakten de graanhandelaar Arie Speelman (1880-1964) en zijn vrouw Anne Christine Speelman-van Vliet (1886-1967) twee reizen naar Palestina. Tijdens deze reizen kochten zij bij de fotowinkel van The American Colony (een Amerikaanse leefgemeenschap op christelijke grondslag) meer dan duizend met de hand ingekleurde lantaarnplaatjes die letterlijk en figuurlijk een gekleurd beeld geven van wat voor hun toch vooral het Heilige Land was. Letterlijk, omdat ze met de hand zijn ingekleurd. Figuurlijk, omdat ze een ideologisch gekleurd beeld geven. In zekere zin tonen ze een gedroomd land waarin weinig te merken is van de gespannen verhouding tussen de joodse en Arabische bewoners.

Vergroot

Karavaanroute naar Bethlehem (de drie wijzen uit het oosten), The American Colony Photographers, ca. 1915, collectie Joods Historisch Museum . -

Deze unieke tentoonstelling toont een keuze van vijftig van deze lantaarnplaatjes in reproductie terwijl nog eens vijftig andere plaatjes in een projectie getoond zullen worden. Behalve een beeld van het 'Heilige Land' geven de getoonde lantaarnplaatjes ook een boeiend beeld van het laat negentiende-eeuwse en vroeg twintigste-eeuwse Palestina, waarbij onder andere de stad Jeruzalem, de verschillende bevolkingsgroepen, stadsgezichten en landschappen getoond zullen worden.

De lantaarnplaatjes zijn een voorbeeld van een bijzondere fotografische techniek. G. Eric Matson en zijn latere vrouw Edith Yantiss waren als tieners al werkzaam bij de American Colony Photographers. Daar ontwikkelden zij hun specialiteit: het met waterverf en Oost-Indische inkt inkleuren van zogenaamde lantaarnplaatjes. Hierbij werd het negatief afgedrukt op een glasplaatje en vervolgens kunstig, vaak met de precisie van één enkele haar, ingekleurd. Tot slot werd er een tweede glasplaatje bovenop gelegd en zo ontstond een geschikte dia voor projectie in een toverlantaarn. De bij The American Colony Photographers gekochte lantaarnplaatjes werden door het echtpaar Speelman in Nederland getoond op zogenoemde 'Palestina-avonden' die een evangeliserend karakter hadden.

Het was ook mogelijk om eigen foto's door de American Colony Photographers te laten inkleuren. Het echtpaar Speelman heeft van deze mogelijkheid gebruik gemaakt. Enkele van deze foto's, gemaakt op reis en bij de familie thuis, zijn ook in de tentoonstelling te zien.

Aanleiding voor de tentoonstelling vormt de verschijning van het boek 'In the Footsteps of Abraham. The Holy Land in
Hand-Painted Photographs'. Het boek is geschreven door Richard Hardiman en de in Israël wonende Helen Speelman, een kleindochter van Arie Speelman. Het boek is vanaf medio november verkrijgbaar in de JHM museumshop voor € 34,95.

Kijk op de website van het JHM voor extra achtergrondinformatie over de tentoonstelling 'Gekleurde beelden'. De tentoonstelling is te zien van 22 december 2008 t/m 22 februari 2009.