interview Daniëlle de Jong 14 nov 2007

Interview Bülent Evren - coach en beeldend kunstenaar

"Wat Van talent naar beroep een sterk project maakt, is dat de één op één begeleiding heel effectief is. Natuurlijk is begeleiding in groepsverband eveneens zeer zinvol, maar kunstenaars voelen zich echt serieus genomen in een persoonlijk gesprek. Ze realiseren zich terdege dat dat een privilege is waarmee ze hun voordeel kunnen doen."

Vergroot

BÜLENT EVREN -

In elke nieuwsbrief die Netwerk CS in 2008 in het kader van ' Van talent naar beroep' verspreidde, werd een coach uit dit programma geïnterviewd. De interviews geven een goed beeld hoe de begeleiding werkt voor cultureel diverse kunstenaars.

november 2007

"Ik kwam in het begin van de jaren '80 vanuit Turkije via Parijs naar Nederland. In de jaren '70 en '80 was het kunstklimaat hier heel vrij, het motto was ‘alles kan en mag'. En het universele was belangrijk. Aan diversiteit werd geen aandacht besteed, niet in de politiek en al helemaal niet in de kunsten. Dat begon pas in de tweede helft van de jaren '80, toen met de migratiegolven en door gezinshereniging grote groepen buitenlanders naar Nederland kwamen.

In 1988 werd ik als beeldend kunstenaar gevraagd om voor het Amsterdams Fonds voor de Kunst, bij de Allochtonencommissie werk van andere kunstenaars te beoordelen. Ik had nog nooit van het woord ‘allochtoon' gehoord. Vrienden waarschuwden me dat ik mezelf in een hokje manoeuvreerde, maar ik was vooral nieuwsgierig en nam het aanbod aan. De commissieleden hadden uiteenlopende etnische achtergronden en met elkaar beslisten we over even uiteenlopende zaken. Iconen voor de Russisch Orthodoxe Kerk, het Kwakoe Festival, een stuk van Åžaban Ol, die net van de theaterschool kwam.

Ik werd eind jaren '80 ook gevraagd om werk te doen voor de Gate Foundation. Zij organiseerden diverse projecten en tentoonstellingen met kunstenaars uit alle windstreken, legden een bestand met kunstenaars van alle nationaliteiten aan. Dit leidde o.a. tot de tentoonstelling "Het Klimaat", waar ik als kunstenaar heb meegedaan, in de periode 2005-2006 ben ik als bestuursvoorzitter actief geweest voor de Gate Foundation. In 2001 heb ik voor De Phenix Foundation een project ontwikkeld, het ‘Mappingsysteem’, een totaaloverzicht van kunstenaars geboren in en buiten Nederland. Vanaf 2003 ben ik in de denktank van De Phenix Foundation gekomen om de instroom van kunstenaars met een diverse culturele achtergrond te stimuleren in het culturele veld. Naast dat diversiteit een rode draad is in mijn werk, is ook het overdragen van kennis belangrijk voor mij. Zo verzorg ik vanaf 1996 af en toe de oriëntatiecursussen aan de Rietveld Academie en Artless. De uitwisseling die hier in groepsverband ontstaat is waardevol voor zowel de docent als zijn leerlingen. De uitwisseling en kennisoverdracht is ook wat mij inspireert in het werken met kunstenaars op persoonlijke basis als coach, zoals ik nu actief ben voor Van talent naar beroep. Ondertussen ben ik steeds mijn eigen werk blijven maken en tentoonstellingen blijven organiseren."

"Wat ik belangrijk vind bij het begeleiden van kunstenaars is het inschatten van hun inhoudelijke capaciteiten en de strategische mogelijkheden. Waar is de kunstenaar, waar staat zijn of haar werk en hoe is de positie van de kunstenaar in het kunstenveld? Ik zie het als mijn taak om van daaruit openingen te creëren, verder te kijken dan waar de kunstenaar zich op dat moment bevindt.

Bij beginnende kunstenaars kan het belangrijk zijn om het zelfvertrouwen te vergroten, want die moeten nog met afwijzingen leren omgaan en dat kan heel gevoelig liggen.

Wat je bij gevorderde kunstenaars tegen kan komen, is dat ze al wat vaster in een patroon zitten en denken dat bepaalde dingen niet voor hen zijn weggelegd. Ik zie het dan als een uitdaging om de lat wat hoger te leggen voor ze en ze te stimuleren om het toch te proberen. Ik vind het belangrijk voor hun ontwikkeling dat ze toch iets aandurven en zich niet uit het veld te laten slaan.

Uiteraard geldt dit voor alle kunstenaars, zowel Nederlandse als die met een cultureel diverse achtergrond, en hoewel ik autochtone kunstenaars in principe hetzelfde begeleid als allochtone, ga ik met bovenstaande thema's bij de laatste groep wel iets preciezer om. Verschillende nationaliteiten hebben verschillende verhalen en invalshoeken en dat vergt extra aandacht. Vooral omdat ik heb gemerkt dat er vanuit het veld toch wordt verwacht dat allochtone kunstenaars zich makkelijk aanpassen aan de Nederlandse situatie. Dat is niet altijd realistisch omdat er sprake kan zijn van een kennisachterstand ten opzichte van de Nederlandse kunstenaars. Met die achtergrondinformatie in gedachten onderzoek ik met deze kunstenaars wat de mogelijkheden zijn in het veld. Mijn rol daarbij is ze attent te maken op kansen, regelingen, mogelijkheden en ze materiaal aan te reiken om hun kennis te vergroten.

Algemeen geldt dan weer dat ik als coach mijn kennis samenvoeg met die van de coachee en dat deze van daaruit een eigen pad bewandelt. Ik spiegel en stuur aan, maar als een coachee overtuigd is van dat pad en ik misschien niet, zal ik niet ingrijpen. De kunstenaar komt vanzelf aan het einde van het pad en zal vanaf daar een nieuwe richting kiezen, vanuit de eigen ervaring."

"Mijn sterke punt in het begeleiden van kunstenaars is, vind ik, dat ik geen grenzen heb als het om overdracht gaat. Ik houd niks voor mezelf, laat de kunstenaar in al mijn ervaring en kennis delen. Ik heb dat als jonge kunstenaar zelf ook mogen meemaken en als zeer waardevol ervaren. De uitwisseling die daardoor ontstaat is overigens voor mijzelf ook interessant, omdat je met elkaar in een proces komt dat je uiteraard op een ander punt brengt dan dat van waaruit je was vertrokken.

Mijn sterke punt is ook mijn valkuil. Soms ben ik te enthousiast en open en ga ik over mijn grenzen heen. Dan komt mijn eigen schema in het gedrang en moet ik dagen bijkomen als ik bijvoorbeeld les heb gegeven. "

"Wat Van talent naar beroep een sterk project maakt, is dat de één op één begeleiding heel effectief is. Natuurlijk is begeleiding in groepsverband eveneens zeer zinvol, maar kunstenaars voelen zich echt serieus genomen in een persoonlijk gesprek. Ze realiseren zich terdege dat dat een privilege is waarmee ze hun voordeel kunnen doen."

Voor meer informatie zie ook www.bulentevren.nl

Voor meer informatie over het project 'Van Talent naar Beroep', klik hier.