Tim Zijlstra

Report: Creativity in Business #4

Het zijn spannende tijden voor de creatieve industrie. Er komen lastige tijden aan, maar er ontstaan ook nieuwe kansen door middel van innovatie en nieuwe manieren van samenwerken.

Ze willen de wereld veroveren met hun 'gruwelijke' burgers- Justus de Nijs en Menno Endt van De Burgermeester. Justus is medeoprichter van de hamburgerbar en Menno is grafisch vormgever voor De Burgermeester. Samen met twee vrienden kwam Justus op het idee om een hamburgerketen op te zetten omdat er volgens hun geen goede burgers te koop waren in Amsterdam, zoals ze die bijvoorbeeld in Nieuw-Zeeland wel hebben. Na de ontwikkeling van de burgers was er een speciale rol weggelegd voor het ontwerp van de winkel en het logo. De 'B' moest dé letter worden van Burgermeester, zoals de 'M' van McDonalds. Het logo is niet ontworpen door Menno, maar is de uitkomst geweest van verschillende ontwerpers die hun ideeën op Burgermeester los hebben gelaten. Menno is verder gegaan met het logo en heeft de menukaart en de inrichting ontworpen. Door middel van spelen met het logo zijn er mooie resultaten ontstaan.

BurgerMeester

De menukaart moet een soort tijdschrift zijn over de nieuwste 'burgermode' en de winkel moest de basisconcepten van Burgermeester uitstralen. Nu kijk je tegen foto's van koeien aan die je mogelijk op dat moment aan het opeten bent: Burgermeester staat voor eerlijkheid en transparantie. Vrijwel alle producten die te koop zijn in de winkel worden door hen zelf gemaakt, zodat ze precies weten waar de ingrediënten vandaan komen. Een speciale opleiding waarborgt de kwaliteit in de productiekeuken. De 'echte' koks staan in de productiekeuken, de medewerkers in de winkel kunnen zich opwerken van kassamedewerker naar griller op locatie tot uiteindelijk kok in de productiekeuken. Inmiddels heeft Burgermeester al drie restaurants en ze zijn van plan verder te groeien. Zonder hun ziel te verkopen hopen ze de wereld te veroveren, "iedere stad verdient immers een Burgermeester." Burgermeester is zeker geen 'moneymachine' en de marges zijn niet al te groot, het gaat ze om de kwaliteit maar uiteraard zou een grote winst welkom zijn.

BurgerMeester

Na ruim twintig jaar journalistieke fotografie en het winnen van de Zilveren Camera in 2000 is Marcel Molle en andere weg in geslagen: video. Maar wel met de Canon 5D, een fotocamera die 'toevallig' een hele goede videofunctie had. Na het experimenteren met deze functie liet hij één van zijn experimenten zien aan een opdrachtgever waar hij normaal foto's voor maakte. De opdrachtgever was zo enthousiast dat hij Marcel de opdracht gaf een filmpje te maken. Inmiddels heeft Marcel al meerdere filmpjes gemaakt en is hij nog volop aan het experimenteren. Hij geeft zelf aan dat hij nog niet alles perfect in de vingers heeft en nog in een leerproces zit. De meerwaarde volgens hem van video boven fotografie: het beweegt!

Marcel Molle -Roemenië. Opdrachtgever: ING. Fotograaf: Marcel Molle

Er vind een verschuiving plaats in de wereld van betaalde fotografie, het wordt steeds moeilijker om ervan rond te komen. De 'gouden tijd' waarin je kon vragen wat je wilde voor een foto is voorbij. Tevens is het werken als fotojournalist zwaar, onzeker en onregelmatig. Marcel werkte twintig jaar voor de Volkskrant maar nooit in vaste dienst, hij moest constant blijven presteren om een inkomen te generen. Daarnaast is het onregelmatige patroon van een fotojournalist lastig te combineren met het hebben van een gezin. Nu Marcel bezig is zich te ontwikkelen in het maken van filmpjes zijn er allerlei nieuwe uitdagingen maar ook onzekerheden over de toekomst. Het is nog niet duidelijk waar hij over vijf jaar staat, alles gaat projectmatig. Maar waar het Marcel eigenlijk om gaat is dat mensen zijn filmpjes gaan herkennen, als een filmpje van Marcel Molle - net zoals bij zijn fotografie. Een waarborg van kwaliteit, een ondergrens die altijd goed is; maar wat het nu precies 'een Marcel Molle' kenmerkt bleef onduidelijk.

Marcel Molle -Stuw in de Maas voor Mourik. Opdrachtgever: Maximum. Fotograaf: Marcel Molle

"Als een vlinder met zijn vleugels wappert, kan het een storm aan de andere kant van de wereld veroorzaken". Met dit idee- wat ook wel het Butterfly effect wordt genoemd- zijn Hester Ezra en twee partners van start gegaan met Butterfly Works. Butterfly Works gebruikt design voor sociale verandering en investeert als creatief ondernemer in projecten in opkomende economieën. Designers van hier brengen hun zakelijke expertise mee en leren van de ambachtelijke 'skills' die daar nog aanwezig zijn, een bijzondere vorm van co-design. Hester en haar partners freelancen naast hun werk voor Butterfly Works om rond te komen, het gaat ook zeker niet om de winst. Nadat Hester een ontwerpschool had opgezet in een 'derde wereld land' als vrijwilliger, raakte ze geïnspireerd om andere projecten te realiseren. Een resultaat hiervan is Return to Sender, bekend van het televisieprogramma met Katja Schuurman.

Return to sender

In samenwerking met Hema heeft Butterfly Works producten uit Mongolië gehaald om te verkopen in de Hema. Hier maakte de Hema geen winst op, de producten werden verkocht tegen kostprijs. In samenwerking met de lokale bevolking werden bepaalde producten samen opnieuw ontworpen om ze geschikt te maken voor de Nederlandse markt. Naast het gebruiken van lokale ambachtelijke kennis moest het project vooral tot bewustwording leiden. Het moet mensen inspireren te ondernemen, co-creëren en samen te werken om tot vernieuwende samenwerkingsverbanden te komen. Het gaat er niet perse om de relatie tussen Noord en Zuid, maar vooral die tussen Zuid en Zuid te verbeteren. Dat uiteindelijk de hulp van Butterfly Works niet meer nodig is als tussenpersoon, maar mensen in 'zuidelijke landen' met elkaar gaan samenwerken. De financiering van Butterfly Works is lastig, er wordt projectmatig gewerkt en ze zijn afhankelijk van subsidie. Investeringen verdienen zichzelf heel langzaam terug, maar door structurele subsidie van het Ministerie van Buitenlandse Zaken hebben ze veel projecten kunnen verwezenlijken. Maar met het nieuwe kabinet is het de vraag of het gehele bedrag van de subsidie dat ooit beloofd is ook allemaal binnen zal komen- een spannende tijd dus.

Butterfly Works