Changing concepts

Symposium over duurzaam tentoonstellen

4 jun 2014

Wat betekent duurzaamheid voor ontwerpers, musea, producenten en anderen die betrokkenen zijn bij het ontwerpen van tentoonstellingen?

Tentoonstellingsmakers hebben vaak al oog voor hergebruik van materialen en objecten en veel organisaties hebben een doordacht energiebeleid. Maar wat betekent het als je bij élke stap in het productieproces gezamenlijk rekening wilt houden met de gevolgen voor mens en milieu? Of als je niet alleen de schade wilt beperken maar wilt zorgen voor positieve effecten op het milieu en op mensen? Daarvoor is een nieuwe manier van denken, communiceren en samenwerken noodzakelijk.
Hoe het ervoor staat met duurzaamheid in de wereld van tentoonstellingen is geïnventariseerd op initiatief van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO), Reinwardt Academie (AHK) en stichting DOEN. Uit interviews met ontwerpers en medewerkers van musea en bleek dat de meerderheid een maatschappelijke verantwoordelijkheid erkent en waar mogelijk concrete maat-regelen neemt om materiaal en energie te besparen. Duurzaam ontwerpen en het systematisch doorvoeren van duurzaam denken op meerdere niveaus is echter vaak nog een stap te ver. Er zijn veel struikelblokken. Zo wordt vaak verondersteld dat duurzaam ontwerpen veel nieuwe kennis vereist, duur en tijdrovend is en botst met andere waarden als beleving en esthetiek. En, hoe krijg je een organisatie, opdrachtgever of samenwerkingspartner mee in een nieuwe manier van werken?
Changing concepts is een uitnodiging om creatieve krachten te bundelen, tijdens dit event én erna. De organisatoren zullen ideeën en nieuwe contacten aangrijpen als vertrekpunt voor een vervolg en nodigen je uit daaraan deel te nemen.

Programma
De aftrap wordt gegeven door Michiel Schwarz, cultuursocioloog, consultant en toekomstdenker. Hij introduceerde samen met Joost Elffers het begrip ‘sustainisme’, waarmee zij een naam gaven aan een nieuw cultuurtijdperk. Sinds september 2013 is Michiel Schwarz als Artist in Residence verbonden aan de Academie van Bouwkunst en de Reinwardt Academie. Daarin verkent Schwarz hoe het perspectief van het sustainisme nieuwe inzichten oplevert voor zowel de erfgoed- en museumsector als het ontwerpdomein. 'Deze tijd vraagt om een nieuw ontwerpethos,' licht Schwarz toe. We leven in een cultuur waarin kwaliteiten als delen, connectiviteit en lokale verbondenheid - naast ‘groen’ - moeten worden meegenomen in onze programma’s van eisen. Dat geldt voor tentoonstellingen en musea evenzo als in de architectuur. We zullen de sociale en ecologische aspecten van ‘duurzaam tentoonstellen met elkaar moeten verbinden’.

Daarna worden ervaringen en visies gedeeld in presentaties van musea en ontwerpers / interieurarchitecten. Tussendoor gaan we in gesprek met de sprekers en de zaal, onder leiding van moderator Dick Rijken, lector Informatietechnologie en Samenleving aan De Haagse Hogeschool, directeur van STEIM, een lab voor elektronische live performance, en bestuurslid van No Academy, een in-situ opleiding voor Social Design.

Aan het woord komen onder meer
Guus Boudestein, mede-oprichter en associate partner Ontwerpwerk en als zelfstandige werkzaam aan ontwerp- en kunstprojecten onder de naam Guus Boudestein - Design Thinking. Hij nam het initiatief tot het Living Lab ‘Het groene museum’, opgezet om kennis te ontwikkelen, toe te passen en te delen. Hij is van mening dat de belangrijkste voorwaarden voor ontwerpen, en voor tentoon-stellingen in het bijzonder, goede samenwerking en kennis zijn. Bij tentoon-stellingsontwerp in een museale omgeving heb je te maken met specifieke voorwaarden en complexe omstandigheden, zoals de architectuur, de bezoeker, tentoon te stellen objecten zoals kwetsbare unica’s, en grote tijdsdruk. Juist daarom is het museum een interessant terrein om ‘groener’ te maken.

Anna de Jonge wijdde haar afstudeeronderzoek aan de TU Delft (Industrieel Ontwerpen) aan het Living Lab ‘Het groene museum’. Zij onderzocht de mogelijkheden om duurzaamheid te implementeren in het ontwerpproces van tentoonstellingen. Het eindresultaat is de ‘Changing the Concept’ toolkit, waarmee een ontwerpteam door het ontwerpproces begeleid wordt om zo tot nieuwe, duurzame en bezoekersgerichte ontwerpen te komen. Het spoort vooral aan op specifieke momenten kritischer naar keuzes te kijken en op zoek te gaan naar duurzame opties.

Gijs Kampmeinert (StudioGK) en Tom Jaspers (Artvark Projects) zijn twee cultureel ondernemers die samen de KunstLoods ontwikkelen. Zij ervaren vanuit hun eigen praktijk dat bij grotere musea veel materialen afgevoerd of langdurig opgeslagen worden die nog prima bruikbaar zijn bij kleinere instellingen, kunstenaars en tijdelijke projecten. De KunstLoods wordt een platform en fysieke plek waar gebruikt tentoonstellingsmateriaal beschikbaar wordt gemaakt voor hergebruik, van sokkels en vitrines, tot projectieschermen en lampen. Met de KunstLoods stimuleren ze de sector efficiënter om kan gaan met de spullen die er toch al zijn.

Frits de Vogel is hoofd bedrijfsvoering bij Museum Het Valkhof (Museum Het Valkhof) en voorzitter van de kennissectie Veiligheidszorg en Facilitymanagement van de Museumvereniging. Vanuit beide posities is hij bezig met duurzaamheid, wat hij als de belangrijkste economische ontwikkeling van het heden en de nabije toekomst beschouwt. Hij gelooft dat de modellen van economische groei zullen worden vervangen door modellen van instandhouding en dat de belangrijkste technologische ontwikkelingen gericht zullen zijn op het optimaal benutten van ecosystemen. Frits was als voorzitter van de sectie Veiligheidszorg en Facilitymanagement van de Museumvereniging betrokken bij de ontwikkeling van een nieuw duurzaamheidcertificaat voor musea. Dit certificaat sluit aan bij de BREEAM certificaten, de meest gebruikte systematiek in Europa.

Ook Jan Jongert (SuperuseStudios) zal een bijdrage leveren aan het uitgebreide programma. Superuse Studios is een Rotterdams architectenbureau dat de bestaande omgeving gebruikt als uitgangspunt voor hun ontwerpen. Waarbij ontwerp wordt niet gezien als een lineair proces maar als een fase in de cyclus van ontwerp en herontwerp, gebruik en hergebruik.

Toegang: € 7,50 (bij entree) / gratis voor studenten op vertoon collegekaart
Datum en tijd: woensdag 4 juni 2014, 13.00 – 17.30 uur
Locatie: Reinwardt Academie, Dapperstraat 315, Amsterdam

//Aanmelden voor symposium doet u met de button 'reserveer' bovenaan dit bericht. Daarvoor moet u wel eerst inloggen op de Reinwardt Community, dat kan via de homepage. Rechtsbovenaan staat een button 'log in', daarna zijn er twee opties:
1. Inloggen met uw Facebook profiel.
2. Of door een apart profiel aan te maken voor de communitysite.//

Changing Concepts is een initiatief van de Beroepsorganisatie Nederlandse Ontwerpers (BNO), Reinwardt Academie (AHK) en Stichting DOEN. Aan dit programma werkten mee: Stefanie Al (erfgoedprofessional), Guus Boudestein, Anno Fekkes (ED!Academy), Han Meeter (Projectburo Meeter), Koen Vorst.