Spinoza's gedachtegoed is nog steeds actueel. Hoeveel vrijdenkers zijn er vandaag de dag in dit land waar zo wordt gehamerd op vrijheid van meningsuiting? WatSpinoza? stelt tot doel de publieke discussie aan te wakkeren door in het openbaar moeilijke en controversiële vragen te stellen. Mediamatic verspreidde deze vragen door Amsterdam (2009) en Kocaeli (2012).
Hardop denken
Nadenken, dat doen we allemaal, zo lijkt het. Het maalt maar door daarboven. We denken na over de zaken en mensen die ons dagelijks leven vullen. Over onszelf. Over de aanschaf van een auto of het onderhoud van ons huis.
Er zijn altijd en overal een paar mensen, die al dat nadenken met verbijstering bekijken. Ze verbazen zich over de vooronderstellingen, de kronkelige redeneringen, de ongerijmdheden en dilemma’s die ze erin aantreffen. Ze worden overweldigd door vragen, die verdergaan waar het alledaagse denken een afslag neemt.
Deze mensen zou je denkers of filosofen kunnen noemen. De vrijheid om te filosoferen is niet altijd vanzelfsprekend. Voorzichtigheid is geboden, ook in tijden van relatieve vrijheid en vrede. Wie de fundamenten van een samenleving aan kritisch onderzoek onderwerpt riskeert snel uitstoting, tegenwerking en soms regelrechte vervolging.
Baruch de Spinoza was een joodse Amsterdammer die er als jonge man voor koos zijn leven als filosoof te leiden. Tegen de zin van zijn geloofsgenoten ging hij westerse filosofen bestuderen, wiskunde en natuurkunde. Hij werd uitgestoten en verbannen. De Nederlanders vonden de gedachten die hij ontwikkelde al even gevaarlijk. Hij publiceerde anoniem een boek, dat door heel Europa werd verboden. Zijn naam werd berucht. Sommigen van zijn geestverwanten eindigden in de gevangenis.
Zijn levensverhaal en zijn filosofie zijn voor hedendaags gebruik nog altijd inspirerend. Voor Spinoza was vrijheid van denken en meningsuiting noodzakelijk. Al waren zijn ideëen over democratie anders dan die van ons, de basis voor een open maatschappij met een rechtstaat en een democratisch bestel vind je al bij deze in 1677 op 44 jarige leeftijd overleden filosoof.
Hardop en in het openbaar moeilijke en controversiële vragen oproepen en uitdagen die onderling te bespreken . Zoveel mogelijk mensen prikkelen, dat is de inzet van dit project. Gebruik het of verlies het, zegt het Engelse spreekwoord, en dat is ook zo voor de vrijheid van nadenken. Eendracht is niet hetzelfde als ‘het allemaal roerend eens zijn’. Een sterke groep waarin een plaats voor iedereen is, verschilt onderling levendig van mening.
Spinoza in Amsterdam en Kocaeli
Mediamatic BANK was het hoofdkwartier waar vandaan vanaf 8 mei 2009 de WatSpinoza? vragen door de stad verspreid werden. In 2012 zet het project zich voort in de Turkse stad Kocaeli, Amsterdams zustergemeente in Turkije.
Mediamatic verspreidt op de campus van de Kocaeli Universiteit en in Amsterdam wederom de Spinoza vragen die vertaald zijn naar het Turks.