Gare du Nord

Nederlandse fotografen in Parijs 1900-1968

15 Oct 2011
15 Jan 2012

Parijs was het, Parijs had het. Daar moest je zijn. De bruisende Franse hoofdstad heeft decennialang een grote aantrekkingskracht uitgeoefend op schrijvers en schilders van over de hele wereld. Ook Nederlandse fotografen trokken naar Parijs en legden het romantische straatbeeld met zijn bewoners vast. Foto’s van onder anderen Henri Berssenbrugge, Emmy Andriesse, Ed van der Elsken en Johan van der Keuken brengen in Gare du Nord de stad tot leven, de metropool die de hoofdrol speelt in de tentoonstelling Parijs, stad van de moderne kunst, die gelijktijdig in het Gemeentemuseum Den Haag te zien is.

Enlarge

Paris - By Maria Austria (1915-1975), 1960. Courtesy Maria Austria Institute, Amsterdam

Parijs heeft een lange geschiedenis met fotografie, het is de plek waar het is uitgevonden. Vanaf het moment dat Louis Daguerre het medium voor het eerst aan de wereld presenteerde in 1839, is Parijs behalve de stad van de moderne kunst ook het epicentrum van de fotografie. Nederlandse fotografen trokken in de jaren 20 en 30 naar de lichtstad om te studeren aan vakscholen of in de hoop het vak te mogen leren als assistent van grootheden als Man Ray en Berenice Abbott.

In de jaren 50 hervindt Parijs zijn aantrekkingskracht; de stad heeft na de oorlog niets van zijn glans verloren en appelleert aan de wereldontdekkende generatie twintigers. De fotoboeken over Parijs van Nico Jesse, Ed van der Elsken en Johan van der Keuken, die in de jaren 1954-1963 verschijnen, zijn daarom meteen al erg populair. Ze laten een wereld zien waar de benepen Nederlander alleen maar van kan dromen; de wellicht meest gefotografeerde stad ter wereld biedt zicht op een intenser en avontuurlijker leven. Deze boeken dragen voor een groot deel bij aan het beeld van Parijs dat in het collectieve bewustzijn van de Nederlanders bestaat.
Het boek Vrouwen van Parijs (1954) van Nico Jesse geeft een vrolijke en romantische indruk van de stad. Jesse, huisarts te Ameide én fervent fotograaf, legt in tien dagen maar liefst 2000 vrouwen vast. Aan de hand van de geportretteerde actrices, studentes, mannequins en vrouwelijke clochards geeft hij een boeiend kijkje achter de Parijse gevels en maakt het publiek kennis met de ‘Parisienne’ in al haar facetten.

In de beeldroman Een liefdesgeschiedenis in Saint Germain de Prés (1956) van Ed van der Elsken komt een ander Parijs aan bod. Van der Elsken woont een aantal jaren in de hoofdstad en heeft daardoor meer gelegenheid om het echte straatleven te fotograferen. Hij sluit zich aan bij een groep rondhangende existentialistische jongeren die hij veelvuldig fotografeert en die de hoofdrol speelt in zijn (fictieve) liefdesgeschiedenis. Hierin brengt hij een rauwere kant van de samenleving in beeld, in het bijzonder die van de bohemien-kunstenaars rond het Quartier Latin.
Gare du Nord laat werk zien van circa vijftig Nederlandse fotografen die behalve het anonieme straatleven, ook beroemdheden vastlegden zoals Orson Welles, Juliette Gréco, Christian Dior en de nog piepjonge Brigitte Bardot en Yves Saint Laurent. Daarnaast toont het museum twee korte experimentele films: Études des mouvements à Paris van Joris Ivens uit 1927 en De Hallen van Parijs, van Paul Schuitema uit 1939. Deze laatste film werd vorig jaar door Eye Filminstituut Nederland gedigitaliseerd en is nu voor het eerst voor een breed publiek beschikbaar.