Vanaf begin jaren tachtig houden St. James en Wilson zich al bezig met culturele mengvormen in een poging te komen tot de problematische synthese van Kunst en Populaire Cultuur. Deze samensmelting is op zich niet problematisch, zoals de hedendaagse cultuur ruimschoots aantoont, maar de door dit duo gekozen vormen van Populaire Cultuur worden eensluidend bespot door de ontwikkelde middenklasse en de stijlbewuste, streetwise kunstpioniers. St. James en Wilson combineren Ballroom dancing, romantische pulp-lectuur, de iconografie van het Engelse pension aan zee, met de laag bij de grondse ‘common sense’- filosofie van de arbeidersklasse in de West Midlands. Hun werk behandelt sociale kwesties in een vorm duidelijk beïnvloed door de visuele kwaliteit en formele structuur van het beeldverhaal.
Met een prijzenswaardige vastberadenheid blijven ze trouw aan een visie die af en toe in de smaak valt bij de kunstwereld, maar meestal niet wordt gewaardeerd. Hun experimenten zijn niet altijd even geslaagd. Dit geldt in het bijzonder voor hun bijdrage aan het Euro- TV-programma Timecode in 1987. Die was een aarzelende poging om hun artistieke ideeën over te brengen van een nominale videokunst-context naar televisie: de problemen waarmee zij werden geconfronteerd bleven echter maar al te duidelijk zichtbaar. Hotel, het Concept, de Tentoonstelling, de Gebeurtenis, en tot op zekere hoogte de Video, vormen samen de meest ambitieuze en complete verwezenlijking van hun project tot nu toe.
Spiegelbollen
Bij de opening van Hotel in de AIR Gallery werden wij begroet door uiterst beleefde, geüniformeerde ushers, die ons uitnodigden de drukke lounge binnen te gaan. Aan de muren hingen grote tekeningen waarop de kunstenaars zichzelf als romantische heid en heldin hadden afgebeeld in een geïdealiseerd setting. In een aangrenzend televisiekamertje werd Hotel, de Video vertoond voor een waarderend publiek. Daarover later meer. Op de benedenverdieping was het gewoonlijk kille en ongezellige souterrain omgetoverd in een glitzy Pianobar, waar avant-garde musicus John Tilbury bijpassende muziek in een experimentele versie zou uitvoeren. Boven betraden we de Balzaal om de spiegelballen aan het plafond te bewonderen en daarna de Douche, waar een Hitchcock- scenario op video te zien was.
De Lift had een videoscherm dat beweging simuleerde, en in de Slaapkamer, een benauwd hokje _ het evenbeeld van een slechte kamer in een goedkoop hotel - vertoonde een televisie eindeloos soap opera 's.
Gedurende de hele maand waarin Hotel de AIR Gallery in beslag nam, deden St. James en Wilson een continue aanval op onze culturele vooroordelen. Ze lieten tango’s en chachacha’s uitvoeren door echte ballroom-dansers in een balzaal/galerie. De toeschouwer kan deze gebeurtenissen als performances interpreteren, maar de Hoteliers stellen met nadruk dat de ballroom-dansers gewoon zichzelf waren en hun eigen kunst uitvoerden die niet gelegitimeerd hoeft te worden door onze geforceerde definities. Het is bekend dat Marty en Anne zelf talentvolle ballroom- dansers zijn en bovendien de tango of de foxtrot al vaker hebben gebruikt als integraal element van hun eigen performances. Altijd blijkt uit hun houding dat ze strenge categorieën of puristische ideeën over kunst afwijzen.
Vakantie-Verslag
Hotel, de Video is gemaakt vanuit eenzelfde houding en wijst een strenge definitie zowel in stilistisch als structureel opzicht af. Het is in wezen een serie korte vignetten, alle genoemd naar een kamer of deel van een hotel (de Lounge, de Eetzaal, de Badkamer, enz.). Dit fungeert als een soort ‘Vakantie-verslag’ waarin allerlei stereotype en geïdealiseerde ideeën over Het Hotel en De Vakantie de revue passeren. De 20 minuten durende tape paste uitstekend in Hotel, de Installatie, die werd getoond in een kleine, intieme ruimte, waarin hij perfect op zijn plaats was. Ik kan mij voorstellen dat deze videoband het ook op TV goed zou doen: hij is ideaal voor huiskamerver- spreiding, omdat hij gebaseerd is op de intimiteit tussen performers en kijker. Toen eindelijk de officiële première van de video gehouden w'erd (maanden na de opening van de Installatie) in het Clore Auditorium van de Tate Gallery, waren alle contextualiserende aspecten waar hij het van moet hebben afwezig; het was een merkwaardig lege en onbeholpen vertoning. Nu, om vrij voor de hand liggende redenen, steeds meer de voorkeur w'ordt gegeven aan vertoning van video op een projectiescherm in plaats van op een monitor, worden we geconfronteerd met een steeds weer terugkerend probleem. Werk dat specifiek en duidelijk voor televisie is gemaakt, is meestal minder effectief op
bioscoopformaat. Door het dan wel zo te presenteren worden de bedoelingen en strategieën van de kunstenaars ondermijnd. (Het meest bedroevende voorbeeld was onlangs de vertoning in de Tate Gallery van Jan Dibbets’
TV as a Fireplace op een projectiescherm: de vijf afzonderlijke banden werden ook nog eens achter elkaar vertoond, waardoor een 25 minuten durende onbekijkbare ‘film’ van vuur het resultaat was.)
Na de AIR Gallery verhuisde Hotel naar het Towner Museum and Art Gallery in Eastbourne aan de zuidkust. Hoewel ik de voorstelling op deze locatie niet heb gezien kan ik me het effect goed voorstellen: een kostelijke begripsverwarring, waarbij de originele inspiratiebron voor het stuk, The Grand Hotel Eastbourne, toegankelijk is voor de bezoekers van de Installatie, zodat ze verbanden kunnen leggen tussen de twee. De esthetiek die in de installatie wordt geparodieerd/eigen gemaakt/geihterpreteerd zal ook een sterkere weerklank vinden bij de bewoners van een stad waar deze esthetiek de overheersende beeldtaal is. Het zou interessant zijn de kloof tussen kunst en leven nog kleiner te maken door werkelijk hotelgasten op te nemen, zodat de toerist die eens iets anders wil, zijn vakantie kan doorbrengen in een kunstgalerie vermomd als hotel: - of is het andersom?
vertaling Fokke Sluiter