Ruimte voor het hart
Het is 7 juni 2007, de tweede Estafettedag voor NetwerkCS Utrecht. Een dag waarin ontmoeting,
inspiratie en inhoud centraal staat voor iedereen die iets wil, kan of moet met diversiteit. De vorige Estafettedag stond in het teken van ontmoeting. 7 Juni staat in het teken van ambitie. In een klein steegje zijn de deelnemers neergestreken. Wat hen bindt? De wens om tot een divers cultureel aanbod van kunst en cultuur te komen in de stad Utrecht.
In tien workshops met uiteenlopende onderwerpen wisselen de deelnemers van allerlei culturele instellingen uit Utrecht hun kennis en ervaring uit. Voorafgaand aan de workshops brengt theater STUT met prachtig spel de goede sfeer.
Laurien Saraber (Kunst in onderzoek, tekst & project) presenteert de uitkomsten van een quickscan culturele diversiteit bij de culturele instellingen. Maar liefst 60% van de culturele instellingen van Utrecht heeft geen allochtoon in dienst. En misschien nog schokkender, er is ook weinig ambitie om daar verandering in aan te brengen. Wieland Eggermont, directeur RASA, die het eerste exemplaar in ontvangst neemt, moet erkennen dat ook RASA geen allochtonen in dienst heeft. Volgens hem moet er verandering mogelijk zijn wanneer iedereen communiceert vanuit het hart. Maarten Lammers, projectleider NetwerkCS Utrecht stuurt de aanwezige deelnemers met deze boodschap de Utrechtse steegjes in.
Op drie verschillende locaties vinden de workshops plaats. De onderwerpen lopen uiteen van werken in de wijk tot dertig jaar diversiteitsbeleid, van ontwikkeling van hiphop tot netwerkscans, van talentontwikkeling tot marketing. Grofweg zijn er drie thema's te onderscheiden:
Resultaten van onderzoek: het is een traag en moeizaam proces
Dertig jaar diversiteitsbeleid is een moeizaam en traag proces geweest, aldus Eltje Bos, die promoveert op dit onderwerp en hierover in een workshop spreekt. Zij pleit, om verandering in gang te zetten, voor een contextueel kunstbegrip. De opvatting over wat kwaliteit in de kunst is, wordt in dit geval niet overgelaten aan een klein groepje deskundigen maar de context waarin de kunst is gemaakt dient te worden meegewogen. Dat verandering nodig is, blijkt ook uit het onderzoek naar culturele diversiteit bij culturele instellingen van Laurien Saraber. Zij gaat in een aparte workshop in gesprek met de deelnemers over de uitkomsten. De deelnemers zijn alle geschrokken van de resultaten. Allen zijn voornemens om hier wat aan te veranderen met name op het gebied van personeel en bestuur. Het belang van het onderzoek, meten is weten, wordt door iedereen onderschreven. Gelukkig biedt Saraber ook hoop. Het Utrechts model, waarin de samenwerking tussen culturele instellingen centraal staat biedt volgens haar kansen. Het onderzoek van Sandra Trienekens naar de effecten van het stimuleringsbudget van NetwerkCS bevestigt eigenlijk opnieuw bovenstaande conclusies. Ook uit haar onderzoek blijkt dat projecten op het gebied van diversiteit in de culturele sector weliswaar met veel enthousiasme worden uitgevoerd maar dat de kennis en ervaring daarna vaak verloren gaat en niet verankerd wordt. In de workshop Diversiteit op alle fronten' worden de uitkomsten vergeleken met het succesvolle diversiteitsproces bij Zimihc. Marlies Juffermans (Zimihc) stelt: 'Cultureel diverse projecten lukken niet als je zelf niet ook cultureel divers bent in je beleid, personeel en denken.'
Mogelijkheden voor groei
De weinig hoopvolle uitkomsten van bovenstaande onderzoeken beinvloedden gelukkig nog niet de energie waarmee nieuwe projecten van start gaan. Zo bestaat, met succes, sinds enkele maanden UCEE-station. Een voorziening in de wijk gericht op jongeren en een combinatie met nieuwe media. Ze zijn, zoals Mirjam du Cloo en Mark van Rijn zelf zeggen, een ongeregeld zootje, maar weten met hun korte lijnen in de organisatie en de studio in de Stefanuskerk veel te bereiken. Waar mogelijk worden zij de komende tijd ondersteund in de financiële aspecten van het in de lucht houden van het station. Ook de hiphop-scene in Utrecht wil zich professionaliseren. Janny Donker doet onderzoek naar de hiphop-scene in de grote steden waaronder ook Utrecht en concludeert dat er door een goede samenwerking van de verschillende initiatiefnemers op het gebied van hiphop wellicht een centrum opgericht kan worden dat de stad Utrecht kan markeren in de wereld van de hiphop. Wel pleit zij ervoor om voor het centrum een professional uit de hiphop scene de artistieke leiding over het centrum te geven. Volgens stichting Habek is er onder de jongeren grote behoefte aan een dergelijk centrum. Zij werken nu nog in de wijk maar willen graag professionaliseren. Werken in de wijk biedt overigens ook kansen. Zo weten Marijke Nielen (Maanzaad) en Dorothe Lucassen (Stichting het Wilde Westen) te vertellen in de workshop 'Verhalen over werken in de wijk'. Het lukt hen om buurtbewoners te betrekken bij kunstprojecten. Voorwaarde voor succesvol werken in de wijk is dat je er zelf woont. Wel ontstaat bij het wijkgericht werken altijd de discussie over kwaliteit. Hoe beoordeel je kwaliteit van de kunst? Dat is niet gemakkelijk. Aanwezige deelnemers suggereren dat je een palet zou moeten ontwikkelen waarin verschillende kunstuitingen naast elkaar bestaan. Wellicht dat de contextuele kunstopvatting van Eltje Bos hier een uitkomst biedt.
Samenwerken staat voor op
Netwerken is belangrijk om je doelen te bereiken, dat zullen alle aanwezigen van deze dag beamen. Maar hoe je professioneel je netwerk kan gebruiken, zette Jacques Giesbertz (Buzzy Chain) uiteen. Hij ontwikkelde een netwerkscan waarmee je je netwerk kunt analyseren en het vervolgens effectiever en efficienter in kunt zetten. Het boekje van 'Buiten naar Binnen', dat in de workshop Marketing werd besproken, is een goed instrument om het netwerk te vergroten. Ricardo Burgzorg: 'Door gebruik te maken van bestaande werkwijzen van instellingen kan meer succes behaald worden.' Dit sluit eigenlijk ook aan bij de werkwijze van de nieuw opgerichte stichting Kosmopolis. Kosmopolis is een net opgerichte stichting die, zo legt directeur Nancy Jouwe in haar workshop uit, onder meer door samenwerking van de verschillende culturele instellingen, wil bereiken dat er meer dialoog, inspiratie en ontmoeting tussen de verschillende burgers in de stad ontstaat. Daarmee wil Kosmopolis een tegenhanger zijn van de polarisatie in het land. Kosmopolis werkt in de vier grote steden van Nederland (Utrecht, Den Haag, Amsterdam en Rotterdam) en heeft maandelijks een interstedelijk overleg.
Er zijn op deze dag zeker nieuwe contacten gelegd en misschien wel nieuwe plannen gesmeed. Dat is mooi. Want Rianne Brouwers (Provincie Utrecht) gaf in de workshop 'Plannen van gemeente en provincie' aan dat het de taak is van de culturele instellingen om na te denken over hun ambities op het terrein van culturele diversiteit en samenwerking te zoeken met de provincie wanneer ze goede plannen hebben gemaakt. Ook Liesbeth van Droffelaar (gemeente Utrecht) benadrukte dat culturele instellingen zich meer bewust moeten worden van hun omgeving en dat bewustzijn moeten vertalen naar een divers aanbod en publiek bereik.
Een moedig hart....
Aan het einde van de dag doen de aanwezigen zich te goed aan heerlijk eten van Anna's Kusin. Er is muziek van Muyayos de Raaz. Sommigen laten zich masseren door Sedoc's Massage. Rond de klok van acht uur zijn alle deelnemers vertrokken. De deelnemers zoeken weer hun eigen weg door het land van culturele diversiteit. Misschien met het hart. Misschien ook niet. Het hart is niet altijd moedig. Soms is het ook bang en kan het beter terzijde worden gezet of in ieder geval met moed overstemd worden. Want voor culturele diversiteit is veel moed nodig. Moed om door te zetten. Misschien dat het bundelen van de krachten de moed kan vergroten.
Want dat samenwerken de sleutel is tot verandering was een veelgehoorde opmerking op deze Estafettedag!
Download hier het programma, het uitgebreide verslag en de deelnemerslijst.